İş Makinelerinin Tarihsel Gelişim Süreci Ve Ülkemizdeki Önemi
Ülkelerin yıllar içinde ki gelişmişlik düzeyleri ile beraberinde makineleşme oranları da artmaktadır. Makineleşmenin gelişip ilerlemesiyle birlikte ülkelerin gelişmişlik düzeyinde artışa sebebiyet verir. Bu artışla birlikte son zamanlarda herkesin aklına aslında iş makinası nedir sorusunu gelmekte. İş makinalarında teknolojik gelişimler 16. Yüzyıldan itibaren bi hayli hız kazanmıştır. 16. yüzyıla değin alt yapı faaliyetleri teknolojik sayılmayan iş ekipmanları aracılığıyla yapılmıştır.
1834 yılında icad edilen mekanik yollarla çalışmakta olan kazı makinesi ile günümüzde yer alan teknolojik iş makineleri için atılmış ilk adım olarak kabul edilmektedir. İş makineleri; planlı, sağlıklı ve çağdaş yerleşim alanlarının oluşturulması için imar, inşaat ve sanayi işlerinde ağırlıkla kullanılır oldular. Şu günlerde ise hem iş makineleri pazarına, hem de iş makinasi yedek parça sektörüne Amerikan, Japon, İtalyan ve Uzak Doğu firmaların ağırlıklı olarak hâkim oldukları görülmektedir.
Yakın Tarihte İş makineleri
Sanayileşmiş ülkeler alt yapı yatırımlarını tamamlamıştır. Dolayısıyla bu ülkelerde iş makinelerinin daha çok onarım, bakım gibi faaliyetlerde daha çok kullanılmasına sebebiyet vermektedir. Fakat gelişmekte olan ülkelerde bu durum değişiktir. Gelişmekte olan ülkeler alt yapı yatırımlarına fazlaca ihtiyaç duyduğundan iş makinelerine talepleri fazlacadır. Ülkemizde iş makineleri sektörünün gelişim süreci çok yenidir.
1976 yılından önce parça üretimi ile uğraşan firmalar sonrasında iş makineleri üretimini geçiş yapmışlardır. Bilhassa gelişmiş ülkeler dış pazara açılma ihtiyacı duyması,1980 sonrası iş makinelerinin ithalatında büyük adımlar ve yüksek girdi maliyetlerinden dolayı ülkemizde üretim konusunda uzunca bir süre istenilen üretim seviyelerine gelinememiştir. Ayrıca ithal edilen iş makinaları ve iş makinası yedek parça, servis ihtiyacınıda ortaya çıkarmıştır. Yabancı firmalar Türkiye pazarı üzerinde fiyat kırma yoluyla rekabete girmesi ve arada oluşan fiyat farkını yedek parça fiyatlarına ekleme yapmalarıyla iş makinesi sahipleri kalitesiz ve nispeten ucuz yedek parça kullanmaya başlamışlardır. Bu durum gittikçe yükselen değerleri bulan iş makinelerinin uzunca bir süre kullanılamaz kalmasına neden olmuştur. Yine bu durum güvenlik açısından da riskler oluşturmuştur.
Fakat son yıllarda gerek iş makinesi yedek parça gerekse servis hizmetlerinde kalite ciddi manada yükselmektedir. Ülkemizde sayısız iş makinesi üretimi yapan firma bulunmaktadır.
İş Makinasi Nedir?
İnşaat, yol çalışmaları ve hafriyat, tarım, fabrikalar, altyapı çalışmaları ve hayatın daha birçok alanında tüm çalışmaların insan gücü ile yapılması mümkün değildir. İş makinelerinin çalışma prensibini ve mekanızmasını en basit şekilde anlatacak olursak, herhangi bir kuvveti girdi olarak alırlar ve sonrasında onu katlayarak çok daha büyük bir kuvvete dönüştürürler. Farklı işlevleri gerçekleştirmek için farklı kurulu cihazlarla birlikte kullanılırlar. Basit makinelerden başlayarak, buharlı motorların ve sonrasında hidrolik sistemlerin katkılarıyla günümüze kadar gelen iş makinaları, hayatımızın bir parçaşı olmuş durumda ve birçok alanında kullanılmakta, kolaylık sağlamakta ayrıca zamandan tasarruf sağlamaktadır.
İş Makinaları
İş makinası nedir sorusuna en güzel cevap; Milli savunma, bayındırlık, tarım, sanayi vb. birçok alanda özel sektörün ve devlet kurumlarının kullandığı iş makineleri; iş ve hizmet üreten ayrıca karayollarında hayvan, yük, insan taşımayan ve iş yapımına uygun spesifik ekipmanlarla donanımlanmış motorlu araçlardır. Karayolu yapımı, bakım ve onarım işleri, altyapı çalışmaları, su yapıları inşaatı, yükleme ve yayılım vb. inşaat sektöründe de kullanılan çok yönlü ve birden çok görevli iş makineleri de bulunmaktadır.
İş makineleri genel çerçevede düşünüldüğünde lastikli ve paletli olarak ikiye ayrılır. Bunun dışında kullanıldıkları alanlara göre iş makineleri belirli sınıflara ayrılmaktadır. Özel işler için geliştirilen özel iş makineleri de vardır. Sizler için iş makineleri ve görevlerini inceleyelim;
Loder: Bu makine tipimiz yükleme işleri için idealdir. Loder, bir trakör ve ön kısmında yükleme görevini sağlayan kepçe birlikteliğinden oluşur. Kepçe ise hidrolik sistemler sonucu hareketi sağlanır.
Beko-Loderler: Loderden farklı bir özelliği, Beko-loderin ekstra olarak aynı anda kazıcı özelliğine de sahip olmasıdır. Hem kazıyıcı işini hem yükleyici işini yapmaktadır. Bir adet traktör, önde yükleme işini gerçekleştiren kepçe, arka kısımda ise kazıcı parçasından oluşur. Kepçede, kazıcı parçada hidrolik sistemler sayesinde hareket ettirilir.
Ekskavatörler: Makinenin alt kısmı lastik tekerlekli, paletli ve kamyon şasisine sahiptir. Ekskavatörlerin üst kısmında ise kumanda sistemi ve tahrik motoru sistemi bulunmaktadır. Makinenin ön kısmında kazmayı sağlayan sistem bulunmaktadır. Çeneli, düz kepçeli, ters kepçeli gibi çeşitleri bulunmaktadır. Tekerleri paletli veya lastiklidir. Paletli seçenek lastikliye göre çok daha kuvvetlidir. Lastik tekerlekli ekskavatörler diğer çeşitlere göre çok daha esnektir. Diğer çeşitlerde olduğu gibi, kazıcı levhanın alt kısmında aşınmaya bağlı değişebilen bıçak bulunmaktadır. Esnek bir iş makinesidir. Kendi bulunduğu yüzeyin hem altında hem üzerinde iş yapabilmektedir.
Greyderler: Greyderler genel olarak yol yapımı, hendek kazma ve tesviye gibi işlerde kullanılan makinelerdir. Ayrıca işlevlerine uygun kullanıldıklarında karıştırma ve yayma, malzemeyi yana yığma, tesviye ve bombelik verme gibi işlerde de kullanılır. Greyderler, ön ve arka kısım kazıyıcı levha ve şasiden ibarettir. Ön kısım iki tekerlekli aks biçimindedir. Direksiyon hareketini sağlamakla görevlidir. Makinenin arkasında tahrik motoru ve kumanda sistemleri mevcuttur. Kazıyıcı levhaysa makinenin hem ön hem de arka kısmını birleştirip bağlamakta olan şasinin üzerindedir.
Dozerde olduğu gibi greyderlerde de levhanın alt kenarında aşınıp eskiyince değiştirilebilen bıçak bulunur. Ancak greyderler sert koşullardaki ağır kazı işleri için üretilmiş makinalar değildirler.
Dozerler: Dozerler, yarma, çekme ve itme, dolgu hatta kazı gibi çeşitli işlemlerde kullanılan iş makineleridir. Makinenin alt kısmında oraya uygun bıçak sistemi vardır. Dozerlerin bıçak yapı ve boyları değişiktir. Çeşitli işlerde kullanılabilirler. Dozerler genel yapısı bakımından güçlü ve ağır iş makineleridir.
Finişer (Asfalt Serme) Makineleri: Asfalt serme makinası olarakta bilinen finişerlar, mekanik stabilizasyon ve beton asfalt gibi malzemeleri istenilen eğim, açı ve yüzeysel düzgünlükte aynı zamanda kalınlıkta serme işlemi gerçekleştiren iş makinalarıdır.
Silinder: Silindirler motorlu araçlardır. Asfalt, stabilize ve toprak zeminlerde zeminin oluşum biçimine ve çeşidine göre müsait ezme ve sıkıştırma işlemlerini yapmakta olan makinelerdir.
Zemin Süpürme: Araç üzerine monte edilen parçalardan oluşur. Nedir bu parçalar;
- Yardımcı motor
- Çöp haznesi
- Vakum fanı
- Hidrolik
- Pnömatik sistem
- Fırçalama ve sulama sistemleri
Genellikle belediyelerce temizlik görevinde sorumlu olarak kullanılmaktadır.
Mobil ve Araç Üstü Vinçler: Bu tür mobil yada araç üstü vinçlerin arazi ve yol durumu şartlarına uygun olması zorunludur. Mobil ve araç üstü vinçler çok çeşitli amaçlar için kullanılmaktadır. En çok kullanım kolaylığı ve üstünlüğü sağlayan platformlar genellikle yanal alanda teleskopik platformlardır. Diğer hidrolik platformlar düşünüldüğünde çok daha yüksek yerlere ulaşabilme imkânı vardır. Teleskopik platformlar çalışma yaptıkları bölgeye ve zemine zarar vermeden güvenli bir şekilde kullanım olanağı sağlarlar. Bu tarz vinçlerin daha çok özel uygulamalar için paletli olanları da mevcuttur.
Forkliftler: Forklift, dozajı fazla yükleri çatalları vasıtasıyla kaldırmak ve bir araca istiflemek veya yüklemek için kullanılan bir iş makinesidir. Forkliftler, açık alanda kullanımı amacıyla dizel, LPG ve benzinli motor tipleri vardır. Kapalı alanlarda kullanımı için ise elektrikli modelleri mevcuttur.
İş Makinasi Türleri
İş makinası nedir ve iş makinası çeşitleri nelerdir diye soracak olursak; Kullanım alanlarına, işlevlerine, çalışma alan ve tiplerine, büyüklüklerine gibi pek çok etkene göre sınıflandırılabilir. Bu sınıflandırma, makinelerin temel uygulama alanlarına dayanmaktadır, ancak burada önemli bir nokta, bu araçların çalışma prensibidir. Daha çok bina içi kullanım için tasarlanmış endüstriyel iş makinaları akülü çalışma prensibine sahiptir. Dizel motorlar genellikle iş makinalarında ve açık havada sıklıkla kullanılan yol asfalt makinalarında kullanılmaktadır. Genel çerçevede değerlendirirsek;
İş Makineleri
- Dozerler
- Yükleyiciler
- Loder ve bekoloder
- Damperli kamyonlar
- Beton pompaları
- Greyderler
- Kazı makineleri
- Mini yükleyiciler
Endüstriyel Makineler
- Kompresörler
- İstif makineleri
- Forklifler
- Jeneratörler
Yol ve Asfalt Makineleri
- Frezeler
- Yol silindirleri
- Finişerler
Umuyoruz ki bu yazımızda iş makinası nedir ve iş makinasının tarihsel gelişimi hakkında olan tüm sorularınızı cevaplayabilmişizdir.